Почитувани присутни,
Дами и господа,
Чест ми е да ве поздравам на првата Национална конференција за византологија и медиевистика. Летово, додека престојував во вилата „Билјана” во Охрид, кај мене дојдоа професорите Филиповски и Цветановски и ме поканија да бидам покровител на оваа конференција. Додека разговаравме за Самуил, пред очи ни беше Охрид и Самуиловата тврдина. Иако, нè делат 1000 години од падот на Самуиловата држава, сепак, актуелните случувања во Република Македонија упатуваат дека имаме ненаучени лекции кои одново ни се повторуваат.
Кога веќе ја имам можноста да ја отворам оваа научна конференција, дозволете ми да се произнесам и за темата. Како универзитетски професор кој речиси две децении предава политички теории и политичка филозофија, предмет на интерес ми беа и политичките теории и институции на Источното Римско Царство. Тоа ќе биде дел од фокусот на моето обраќање.
Кога во 867 година Ерменецот Василиј со преврат станал византиски император, нему му биле потребни сите можни аргументи за да ѝ даде легитимитет на својата власт. Еден од тие аргументи бил фактот дека тој се родил во византиската тема Македонија, која опфаќала само еден мал дел од поширокиот историски и географски регион Македонија. Тоа било повод неговата династија да се нарече македонска. Надоврзувајќи се на овој наратив, Константин VII Порфирогенит изградил перцепција за наводна генеолошка врска на неговиот дедо Василиј I со античката македонска династија за да го зајакне легитимитетот. Тоа денес некои го нарекуваат антиквизација.
На византиската македонска династија, секако, ѝ одел во прилог фактот дека во тоа време не постоел друг државен субјект што би се повикувал на славната македонска традиција. Но, набргу нештата се смениле.
Словенските светители и просветители Кирил и Методиј и нивните ученици Св. Климент и Наум Охридски создале услови за културно, образовно, духовно, а со тоа и социоекономско издигнување на словенските народи, и конкретно, народот на Македонија. Семето што го посеале изртило и пуштило корен од кој никнала една фиданка. Во 969 година, користејќи ја презафатеноста на Византија на Истокот, комитопулите Давид, Мојсеј, Арон и Самуил кренале востание против разнишаната бугарска власт. Во 976 година, односно пет години по укинувањето на Првото бугарско царство од страна на Византија, Самуиловата држава се воспоставила како нова геополитичка реалност на Балканот.
Острогорски вели дека и според составот и според карактерот, Самуил создал ново царство. Политичкото, духовното и културното јадро на таа држава било во југозападниот дел од Македонија. Таму се наоѓале и првата и втората престолнина – Преспа и Охрид.
Како „воинствен човек кој никогаш не знаел да мирува”, Самуил ја искористил Граѓанската војна во Византија и за релативно кратко време ја создал најголемата словенска држава на Балканот, која излегувала на три мориња, а на север била ограничена со Дунав и Сава. Како голем воен стратег, Самуил инвестирал во одбраната на јадрото на државата преку низа утврдувања. Притоа, освоените бугарски територии биле пред сè во функција на заштита на територијата на Македонија.
Оваа нова државна творба имала и свој специфичен државен интерес –контрола на стратешкиот коридор Виа Егнација од Солун до Драч.
Самуил воспоставил и нов црковен центар во Преспа. Со цел да го зацврсти легитимитетот на народната црква во Македонија, Самуил ги пренел моштите на еден од учесниците на Првиот вселенски собор ‒ Св. Ахил Лариски. Подоцна, духовниот центар го пренел во Охрид каде била жива глаголичката традиција која не фатила корен во Бугарија.
Самуиловата држава и суштински се разликувала од Византиското и Бугарското Царство и поради толерантниот однос кон богомилската ерес. Во тоа, на некој начин, ги гледаме контурите на она што денес го нарекуваме македонски модел на соживот и почитување на различноста.
Ова се неспорните факти. Постојат многу отворени прашања за кои сè уште се води дебата. Дали Самуил бил крунисан за цар или крал? Која била Самуиловата етничка припадност ‒ Ерменец, Македонец-Брсјак или Бугарин? И покрај овие дилеми, едно е сигурно. А тоа е дека лојалноста на населението кон владетелот не зависи толку од неговиот етнички идентитет колку од неговата способност да ги задоволи социоекономските и културните потреби и интереси на населението. Народот на Македонија го прифатил Самуил како свој владетел. Не само што нема докази за незадоволство на народот од владеењето на Самуил, туку, до последните битки, тој и неговите наследници можеле да мобилизираат голема војска.
Сите овие факти упатуваат на заклучокот дека државата на Самуил суштински се разликувала од Бугарското Царство. А сепак, денес, 1000 години подоцна, науката сè уште дебатира за бугарскиот карактер на Самуиловата држава. Како се случи тоа?
Прво, византиските автори го користат терминот Македонија само за деловите од Македонија кои се под византиска власт. Тие прават внимателно терминолошко разграничување меѓу Самуиловата држава и византиската тема Македонија за да го монополизираат името Македонија само за своите потреби. Пример за таква монополизација имаме и денес. Современата грчка држава инсистира името Македонија да се употребува само за административната област што се наоѓа во нејзините граници. Бирократите во некои меѓународни организации го бришат името Република Македонија и придавката македонски со еднаква ревност како што тоа го правеле византиските хроничари пред 1000 години.
Второ, официјалната византиска историографија одбива да ја признае и да ѝ даде легитимитет на Самуиловата држава. За разлика од Првото Бугарско Царство кое било признато од Цариград, а бугарскиот цар бил сметан за духовен син на византискиот император, Самуил и неговата држава не биле признати. Јован Скилица, востанието на комитопулите го нарекува одметништво, а Самуил го нарекува тиранин. Во такви услови на непризнавање и изолација, Самуил се свртел кон Рим. Дали примил круна од папата или не е прашање на дебата, но факт е дека големата византиска офанзива од 1001 година се случува по крунисувањето на Самуил. Со сличен предизвик се соочивме и ние. Првите обиди на независна Република Македонија да биде меѓународно признаена резултираа со агресивна грчка дипломатска офанзива која кулминираше со нелегално економско ембарго и долгогодишна блокада на нашите интеграции.
Трето, Џонатан Шепард ја забележува разликата меѓу декларираните и вистинските цели на Василиј. Иако освојувањето на Самуиловата држава била негова јавно декларирана цел, сепак, неговата вистинска цел била обезбедување внатрешна кохезија на Империјата и контрола врз војската и амбициозните генерали. Сè додека Василиј успешно се борел со Самуил, неговата власт не се доведува во прашање. Анексијата на Самуиловата држава во 1018 година го лишила Василиј од натамошен изговор за контрола врз војската. Дали нешто слично гледаме и денес, кога прашањето за името на Република Македонија се користи како средство за мобилизација на избирачите од страна на грчките политички елити пред секои избори?
Четврто и последно, авторите ги пренесуваат сфаќањата од епохите во кои пишуваат на епохите кои ги проучуваат и за кои пишуваат. Според Стивенсон, Василиј II го добил епитетот „бугароубиец”, 150 години по смртта, за да се оправдаат византиските походи против Второто Бугарско Царство. Епитетот на Василиј II станал еден од клучните аргументи за бугарскиот карактер на Самуиловата држава и нејзиниот народ.
Не би сакал да бидам погрешно разбран. Не се обидувам да ги поистоветам Самуиловата држава и Република Македонија, ниту Византиското Царство и современата грчка држава. Овие паралели ги спомнувам само затоа што ја потврдуваат Хегеловата констатација дека ако нешто научивме од историјата, тоа е дека ништо не научивме од историјата. Сме можеле да донесеме многу помудри одлуки ако внимателно ја читавме историјата, особено онаа за Самуил.
Што значи сево ова за нас денес?
Бидејќи сме во Охрид, како метафора ќе употребам една практика поврзана со патронот на градот. Св. Климент бил познат по тоа што, меѓу другото, го научил народот да ги калеми овошките. Затоа и денес охридските цреши ги нарекуваме климентици. Но, освен калемење на овошки, постои и калемење на теории, истории и светогледи.
На стеблото на Самуиловата држава е накалемена туѓа гранка. Таа туѓа гранка се официјалните византиски перцепции за карактерот на Самуиловата држава. Од тогаш стеблото наместо сопствени дава туѓи плодови. И затоа многу хроничари и историчари со децении и векови се хранеле од плодовите на калемот, мислејќи дека тоа се плодови на изворното стебло.
Нештата почнале дополнително да се комплицираат по Француската револуција кога на Балканот продреле идеите за националната држава.
Додека на Западот се развил вестфалскиот модел на суверена држава одвоена од црквата, на Истокот опстанал предвестфалскиот модел на симфонија. По пропаста на Византија и освојувањето на Османлиите, митрата на патријархот станува супститут за царската круна. Патријархот станал лидер на милетот, односно милет-баши, одговорен пред Султанот за мирот и поредокот меѓу верниците.
Со пропаѓањето на Османлиската Империја, нетериторијалните милети станаа територијални девлети, диецезите на помесните балкански цркви станаа граници на новите балкански држави. Религиските идентитети станаа национални идентитети. Во лушпата на предмодерниот милет-систем почнале да растат модерните нации држави.
Заведени од вирусот на империјализмот, балканските елити ги развија проектите за големите држави на Балканот. Но, за да го колонизираат просторот, тие прво мораа да го колонизираат времето. Предмодерните сложени процеси почнаа да ги поедноставуваат и толкуваат со модерни категории. Настаните од дамнешното минато почнаа да ги перципираат низ матрицата на модерниот национализам. Или, како што вели Чеслав Милош, „колку подоцна некаде се појавил национализмот, толку поревносно се стремел да се надоврзе на времињата од приказните”. Затоа, Стојан Прибичевиќ со право ќе констатира дека „националистичките и културните предрасуди доведуваат до тоа во голем број словенски и несловенски натписи за Македонија да провејуваат лажни факти, сомнителни теории и погрешни претпоставки.”
Точно е дека победниците ја пишуваат историјата. Но, исто така, точно е дека поразените ги создаваат легендите кои, иако, не секогаш се држат до фактите, сепак ја пренесуваат смислата на настаните. За разлика од модерниот човек воспитан во духот на рационализмот и картезијанскиот скептицизам, фокусот на предмодерниот човек не се толку фактите, колку смислата. Затоа се вели дека знаењата се минливи, но мудроста е вечна. А таа мудрост се стекнува со искуството на бројни генерации.
Самуил бил поразен, неговата држава била анектирана, подоцнежните востанија биле задушени. Но, во колективната меморија на народот останал споменот за тој краток блесок во долгата македонска ноќ. Кога во последната деценија на 11 век архиепископот Теофилакт пристигнал во Охрид, охриѓани за негов инает го пречекале со победнички песни со кои ја славеле пропаднатата Самуилова држава.
Можеби токму затоа, во 1944 година, отворајќи го Првото заседание на АСНОМ, илинденецот Панко Брашнаров со преполна душа ќе рече дека со тој чин се измива „од македонскиот народ десетвековниот ропски срам од пропаста на Самуиловата држава, за да се роди денеска нова, светла и слободна македонска држава”.
Таа АСНОМ-ска Македонија е фиданка што изникна од коренот од кој изникнала и Самуиловата држава. И како фиданка, таа го даде вистинскиот плод, оној долго заборавен и потиснуван од туѓите, калемени гранки на пропагандите и идеологиите. Тој плод, меѓу другото, е и независна и суверена Република Македонија во која вие, историчарите, имате целосна академска слобода да истражувате и пишувате. Таа слобода ви овозможува без ронка страв и со критичко око да ги преиспитувате догмите врежани во камен кои со децении беа третирани како општопознати факти од страна на некои ваши колеги од соседството.
Но, денес, за жал, се прават обиди и на таа фиданка да ѝ се накалеми туѓа гранка. А таа туѓа гранка е Договорот од Преспа. Во член 8, точка 5 е предвидено формирање на „Заеднички интердисциплинарен комитет на експерти за историски, археолошки и образовни прашања”. Иако тој комитет би требал да го разгледува објективното научно толкување на историските настани, сепак, симптоматично е што тоа треба да го прави под надзор на министерствата за надворешни работи на двете држави.
Авторите на текстот на Договорот од Преспа, кои и да се тие, покажуваат или елементарно непознавање на балканската историја или загрижувачка индиферентност кон сложените процеси на градење балкански идентитети. Искрено, не знам која од овие две алтернативи е полоша. Но, тие одат и чекор понатаму со тоа што негираат многу универзални вредности. Го негираат пред сè правото на самоопределување кое значи дека само нацијата има право на одлучување за својата судбина, дека никој не е овластен насилно да интервенира во нејзиниот живот, да ги руши нејзините школи и други институции, да спроведува насилство над нејзините обичаи и навики, да го сотира нејзиниот јазик или да ѝ ги забранува нејзините права. Го негираат и правото на слобода на мисла, совест и религија, но и правото на слобода на мислење и изразување гарантирани со Универзалната декларација за човекови права.
Со Договорот од Преспа, вашата академска и образовна дејност ќе ја надгледуваат политичари, дипломати и бирократи кои ревносно ќе ги цензурираат учебниците што вие ги пишувате или од кои вие предавате.
Една од причините за пропаста на Самуиловата држава беше превртливоста на нејзините елити, кои за титули, инсигнии, стипендии и престиж ја менувале страната. Нешто слично гледаме и денес.
И во такви услови, за жал, секогаш ќе се најде некој кој ќе прифати да напише политички коректна историја во која ќе се наметнуваат претстави скроени по волјата на нашиот јужен сосед. И тие плодови на тој нов калем ќе им се даваат на нашите деца во училиштата и на нашите студенти на факултетите.
Големиот дијагностичар на современото грчко општество Никос Димоу вели дека Грците имаат потреба да се митологизираат себеси а ги демитологизираат другите. Договорот од Преспа има за цел од нас да направи фуснота во нечија туѓа верзија на историјата, и со тоа да го затвори поглавјето за самоопределувањето на Македонскиот народ и неговата суверена и независна Република Македонија.
Искуството покажа дека речиси сите проблеми на Балканот настануваат тогаш кога политичарите се занимаваат со историја, а историчарите со политика. Некој ќе каже, Претседателе, па и овој ваш говор е посветен на историјата. Но, јас не зборувам за историјата. Јас зборувам за принципите и вредностите што се доведени во прашање поради политизацијата на историјата, и за тоа зборувам со неоспорливи историски факти. Моја должност како Претседател на Република Македонија е да ги штитам придобивките за кои се бореле и се избориле нашите предци. А тие придобивки нужно ја вклучуваат и вистината за нашето минато, како основа за нашата сегашност и иднина.
Зборувам не само како Претседател, туку и како ваш универзитетски колега. Да не дозволиме некој да ја исполитизира историската наука. Да не дозволиме некој да создава политички коректна историја. Да не дозволиме некој да ни ја ограничува академската слобода и да не цензурира.
Цензурата е дете на стравот и мајка на незнаењето. Бидејќи стравот од вистината раѓа незнаење. Тоа не е ништо друго освен страв од деконструкција на модерни национални митови создавани на наша сметка.
Пред еден милениум Самуиловата држава се соочувала со слични предизвици како и современата македонска држава – Република Македонија. Тие предизвици се негирање, непризнавање, обиди за блокада, изолација, погрешно именување. Од нас зависи дали ќе ја зачуваме академската слобода, или на идните генерации во наследство ќе им оставиме цензурирана и фалсификувана историја.
Ви благодарам.
President Ivanov Address at First National Conference – “Samuel’s State – 1000 Years Later”
Address at the opening of the first National Conference on Byzantology and Medieval on the topic “Samuel’s State – 1000 years later (1018-2018)”
Dear attendees,
Ladies and gentlemen,
It is my honour to greet you at the first National Conference on Byzantology and Medieval. During summer, while I was staying in the villa “Biljana” in Ohrid, the professors Filipovski and Cvetanovski came to my place and invited me to be a patron at this conference. While we talked about Samuel, our eyes were Ohrid and Samuel’s Fortress. the fall of Samuel’s state, however, the current developments in the Republic of Macedonia indicate that we have untrained lessons that are repeated again.
As I have the opportunity to open this scientific conference, allow me to speak about the topic. As a university professor who for almost two decades, teaching political theories and political philosophy, I was also interested in the political theories and institutions of the Eastern Roman Empire. It will be part of the focus of my address.
When, in 867, the Armenian Basil became a Byzantinian emperor, he required every possible argument to prove the legitimacy of his own authority. One of those arguments was the fact that he was born in the Byzantine theme of Macedonia, which included only a small part of the wider historical and geographical region of Macedonia. It was the occasion to call his dynasty Macedonian. Drawing on this narrative, Constantine VII Porphyrogenitus built a perception of the alleged genealogy of his grandfather Basil I with the ancient Macedonian dynasty in order to strengthen the legitimacy. Some today call it antiquization.
Of course, the Byzantine Macedonian dynasty was in favour of the fact that at that time there was no other state entity that would refer to the famous Macedonian tradition. But things soon changed.
Slavic saints and educators Cyril and Methodius and their students St. Kliment and Naum Ohridski created conditions for cultural, educational, spiritual, and thus socioeconomic rise of the Slavic peoples, and specifically, the people of Macedonia. The seed they sowed had rolled up and leached a root from which a sapling came up. In 969, using the occupation of Byzantium in the East, the chaplains David, Moses, Aaron and Samuel raised a rebellion against the wretched Bulgarian power. In 976, or five years after the abolition of the First Bulgarian Empire by Byzantium, Samuil’s state established itself as a new geopolitical reality in the Balkans.
Ostrogorsky says that according to composition and character, Samuel created a new empire. The political, spiritual and cultural core of that country was in the southwestern part of Macedonia. There were the first and second capitals – Prespa and Ohrid.
As a “warrior who never knew how to stand still”, Samuel used the Civil War in Byzantium and in a relatively short time created the largest Slavic state in the Balkans, which came out onto three seas, and was confined to the Danube and Sava in the north. Military strategist, Samuel invested in the defence of the state’s core through a series of fortifications. The conquered Bulgarian territories were above all in the function of protecting the territory of Macedonia.
This new state-owned work had its own specific state interest – control of the strategic corridor Via Egnatia from Solun to Drač.
Samuel also established a new church centre in Prespa. In order to strengthen the legitimacy of the national church in Macedonia, Samuel transferred the relics of one of the participants of the First Ecumenical Council – St. Achilles Lariski. Later, he transferred the spiritual centre to Ohrid where the Glagolitic tradition was living, which did spread any roots in Bulgaria.
Samuel’s state essentially differed from the Byzantine and Bulgarian Empires and due to the tolerant attitude towards the Bogomil heresy. In this, in a way, we see the contours of what we call today a Macedonian model of coexistence and respect for diversity.
These are indisputable facts. There are many open issues that are still being debated. Was Samuel crowned Tsar or king? What was Samuel’s ethnicity – Armenian, Macedonian-Brssak or Bulgarian? Despite these dilemmas, one thing is certain. And that is that the loyalty of the population to the ruler does not depend on his ethnic identity much more than his ability to satisfy the socio-economic and cultural needs and interests of the population. The people of Macedonia accepted Samuel as their ruler. Not only is there not any evidence of people’s dissatisfaction with Samuel’s rule, but he and his successors could mobilize a large army until the last battles.
All these facts point to the conclusion that the state of Samuel differed substantially from the Bulgarian kingdom. And yet, today, 1000 years later, science is still debating the Bulgarian character of Samuil’s state. How did this happen?
First, the Byzantine authors use the term Macedonia only for parts of Macedonia under Byzantine rule. They make a careful terminological distinction between Samuel’s state and the Byzantine part of Macedonia in order to monopolize the name Macedonia only for their own needs. We have an example of such monopolization today. The modern Greek state insists that the name Macedonia should be used only for the administrative area that lies within its borders. The bureaucrats in some international organizations delete the name Republic of Macedonia and the adjective Macedonian with equal zeal as the Byzantine chroniclers did 1000 years ago.
Second, official Byzantine historiography refuses to recognize and give legitimacy to Samuel’s state. Unlike the First Bulgarian Empire, which was recognized by Constantinople, and the Bulgarian king was regarded as the spiritual son of the Byzantine Emperor, Samuel and his country were not recognized. John Skylitsa calls the rebellion of the ‘komitopulite’ an abduction, and Samuel calls him a tyrant. In such conditions of non-recognition and isolation, Samuel turned to Rome. Did he receive a crown from the pope or is not a matter of debate, but it is a fact that the great Byzantine offensive of 1001 occurred after the coronation of Samuel. We faced a similar challenge to ourselves. The first attempts of an independent Republic of Macedonia to be internationally recognized resulted in an aggressive Greek diplomatic offensive that culminated in an illegal economic embargo and a long-standing blockade of our integration.
Third, Jonathan Shepard notes the difference between Basil’s declared and true goals. Although the conquest of Samuel’s state was his publicly declared goal, however, his true goal was to ensure the inner cohesion of the Empire and control over the military and ambitious generals. As long as Basil successfully fought with Samuel, his power was not questioned. The annexation of Samuel’s state in 1018 deprived Basil of a further pretext for controlling the military. Do we see something similar today, when the name issue of the Republic of Macedonia is used as a means of mobilizing voters by the Greek political elites before every election?
Fourth and last, the authors convey the perceptions of the epochs in which they write the epochs they study and write about. According to Stephenson, Vasily II received the epithet “bugar”, 150 years after his death, to justify the Byzantine campaigns against the Second Bulgarian Empire. The epithet of Basil II became one of the key arguments for the Bulgarian character of Samuel’s state and its people.
I would not want to be misunderstood. I am not trying to identify Samuel’s state and the Republic of Macedonia, the Byzantine Empire and the modern Greek state. These parallels are mentioned only because they confirm Hegel’s conclusion that if we learned something from history, it is that we learned nothing from history. We could have made many wiser decisions if we carefully read history, especially the one about Samuel.
What does all this mean for us today?
Since we are in Ohrid, as a metaphor I will use a practice related to the patron of the city. St. Clement was known for having, among other things, taught the people to flake the fruits. That’s why today Ohrid cherries are called ‘klimentici’. But apart from the grafting of fruit trees, there is a grafting of theories, stories and worldviews.
On the trunk of Samuil’s state is an intensified foreign branch. This foreign branch is the official Byzantine perception of the character of Samuel’s state. Since then, the stem instead of its own gives foreign fruits. And that’s why many chroniclers and historians have fed the fruits of the graft for centuries and centuries, thinking that these are the fruits of the spring tree.
Things began to complicate further after the French Revolution when the ideas of the nation-state advanced in the Balkans.
While the West developed the Westphalian model of a sovereign state separated from the church, the pre-modern model of symphony survived the East. After the ruin of Byzantium and the conquest of the Ottomans, the miter of the patriarch becomes a substitute for the imperial crown. The Patriarch became the leader of the millet, that is, millet-bashi, responsible to the Sultan of Peace and the order among the faithful.
With the collapse of the Ottoman Empire, non-territorial mills became territorial divisions, the dioceses of the local Balkan churches became the boundaries of the new Balkan states. Religious identities have become national identities. In the shell of the pre-modern millet system, modern nation-states began to grow.
Diverted by the virus of imperialism, the Balkan elites have developed projects for the great states of the Balkans. But in order to colonize the space, they first had to colonize the time. The pre-modern complex processes began to simplify and interpret them with modern categories. The events of the past have begun to perceive them through the matrix of modern nationalism. Or, as Czeslav Milosz says, “how soon afterwards nationalism appeared, the more strenuous it strives to follow the times of the stories.” Therefore, Stojan Pribicevic will rightly conclude that “nationalistic and cultural prejudices lead to this in many Slavic and non-Slavic inscriptions for Macedonia to make false facts, questionable theories and wrong assumptions. ”
It is true that the winners write history. But it is also true that the defeated are creating legends that, though not always cling to the facts, still convey the meaning of the events. Unlike the modern man brought up in the spirit of rationalism and Cartesian skepticism, the focus of the pre-modern man is not so much the facts, how much sense. It is therefore said that knowledge is transient, but wisdom is eternal. And that wisdom is acquired by the experience of numerous generations.
Samuel was defeated, his state was annexed, subsequent uprisings were crushed. But in the collective memory of the people, the memory of that short flash in the long Macedonian night remained. When Archbishop Theophylactus arrived in Ohrid in the last decade of the 11th century, Ohridians welcomed him with victorious songs to celebrate the failed Samuil’s state.
Perhaps that is why, in 1944, opening the first session of ASNOM, the Ilinden Panko Brashnarov with a crowded soul said that with this act was washed “the Macedonian people’s ten-century slave shame from the ruin of Samuel’s state, in order to be born today a new, bright and a free Macedonian state “.
That ASNOM Macedonia is a sapling that originated from the root of Samuil’s state. And as a sapling, it gave the true fruit, the one long forgotten and suppressed by the alien, swaying branches of propaganda and ideologies. This fruit, among other things, is also an independent and sovereign Republic of Macedonia in which you, historians, have full academic freedom to research and write. That freedom allows you to be free of fear and with a critical eye to reassess the dogmas engraved in stone that have been treated for some decades as common facts by some of your neighborhood colleagues.
But today, unfortunately, attempts are made to graze a foreign branch on that sapling. And that foreign branch is the Prespa Treaty. In Article 8, point 5 provides for the establishment of a “Joint Interdisciplinary Committee of Experts on Historical, Archaeological and Educational Issues.” Although that committee should consider an objective scientific interpretation of historical events, it is, however, symptomatic of what it should do under the supervision of the foreign ministries of both countries.
The authors of the text of the Treaty of Prespa, whoever they are, show either elemental ignorance of the Balkan history or worrying indifference to the complex processes of building Balkan identities. Honestly, I do not know which of these two alternatives is worse. But they go a step further by denying many universal values. First of all deny the right to self-determination, which means that only the nation has the right to decide on its destiny, that no one is authorized to intervene violently in her life, to destroy her schools and other institutions, to carry out violence over her customs and habits, to curtail her language or to forbid her rights. They deny the right to freedom of thought, conscience and religion, but also the right to freedom of opinion and expression guaranteed by the Universal Declaration of Human Rights.
With the Prespa Treaty, your academic and educational activity will be overseen by politicians, diplomats and bureaucrats who will zealously censor the textbooks you are writing or from whom you are teaching.
One of the reasons for the ruin of Samuel’s country was the elusiveness of her elites, who changed the page for titles, insignia, scholarships and prestige. We see something similar today.
And in such conditions, unfortunately, there will always be someone who will accept to write a politically correct history in which the performances tailored at the will of our southern neighbor will be imposed. And those fruits of that new coil will be given to our children in the schools and our students at the faculties.
The great diagnostician of the modern Greek society, Nikos Dimou, says that Greeks need to mitologize themselves and demitologize others. The Prespa Treaty aims to make a footnote in someone else’s version of history, thus closing the chapter on the self-determination of the Macedonian people and its sovereign and independent Republic of Macedonia.
Experience has shown that almost all problems in the Balkans occur when politicians deal with history and historians with politics. Someone will say, President, even this speech is dedicated to history. But I’m not talking about history. I am talking about the principles and values that are being questioned because of the politicization of history, and I am talking about incontestable historical facts. My duty as President of the Republic of Macedonia is to protect the benefits for which our ancestors fought and fought. And those benefits necessarily include the truth about our past, as the basis for our present and future.
I am speaking not only as President but also as your university colleague. Let us not allow anyone to politicize historical science. Let’s not allow anyone to create a politically correct history. Let’s not let anyone limit our academic freedom and not censor us.
Censorship is a child of fear and a mother of ignorance. Because the fear of truth gives rise to ignorance. This is nothing but the fear of deconstruction of modern national myths created on our account.
A millennium ago Samuil’s country faced similar challenges as the contemporary Macedonian state – the Republic of Macedonia. These challenges are denial, non-recognition, attempts at blockade, isolation, wrong naming. It is up to us whether we will preserve academic freedom, or we will leave censored and falsified history to future generations as a legacy.
Thank you.
DONATE TO WMC-A
As a not for profit association, the World Macedonian Congress – Australia can only achieve its goals with the assistance of our community. Without these donations, serving the Macedonian Community in Australia would not be possible.
Since our organization relies on the generosity of individuals and other organizations & businesses, we ask you to consider a donation to our cause. Please Click on the ‘DONATE’ button below and simply choose the amount you would like to donate. All donations are greatly appreciated.
We thank you in advance for your generosity.
